Endeleg har dei kome. Måleria etter J.C. Dahl, Kitty Kielland, Frida Rusti, Ludvig Munthe, Anders Askevold og 40 andre kunstnarar som har skildra Vestlandet frå 1850-talet og fram til i dag. Det stårste lånet frå ei privat kunstsamling til kunstmuseet nokon sinne. Dei skal bli til ei utstilling av dei sjeldne.
– Her har vi laga ein eigen liten vegg til dette bildet, seier Tor Martin Leknes, kurator for utstillinga som får namnet «Vest».
Varsamt held han opp eit måleri av J.C Dahl. Ja, sjølvaste «Bjerk i storm »-målaren, ein av dei som fann opp den nasjonalromantiske målarkunsten i Norge.
Saman med museumsleiar Mayra Henriquez har han besøkt den over 400 verk store kunstsamlinga til næringslivsmannen Birger Mowinckel frå Bergen. Der har dei plukka seg ut og lånt 52 verk frå 1850-talet fram til 2021. Det er første gong Kunstmuseet ved Meieriplassen i Førde har fått låne ei slik mengde kunst frå ein av dei store, private samlarane.
Viser eit mangfaldig Vestland
– Med denne utstillinga ønskjer vi å vise noko av det mangfaldet som har blitt skapt ut av Vestlandet. Vestlandet i form av kysten frå Jæren og heilt opp til Møre. Det havvendte landet, seier Leknes.
Han lovar at du som vestlending vil kjenne deg att om du besøker utstillinga.
– Absolutt. Alle som er her, anten du er turist eller fastbuande, må forhalde seg til desse bratte veggane som flankar og omkransar oss. Dei er elska og hata, og er ufatteleg vakre når veret er bra og dei er like triste når veret er dårleg. Dei – og dalane, strendene og havet har vore og er framleis ein inspirasjon for mange kunstnarar, seier Leknes.
– Eg treng hjelp, kan du hjelpe meg, Mayra, seier museumsteknikar Berhanu Mekonen.
– Sjølvsagt, eg må berre ha på meg bommulshanskane, svarar ho.
Dei bøyer seg djupt ned og løftar gullramma som omkransar Kitty Kielland sitt bilde «Losstasjon». Dei løfter det opp og heng det på krokane. Laservateren kryssar biletet med ei raud lysstrime på 143 centimeter, senterlinja for alle bilda i utstillinga.
– Det er ikkje heilt beint, seier Henriquez.
– Nei, det må litt ned på venstre side, seier Mekonen.
Hjelp til utstillingsdesign
Kunstmuseet har fått hjelp av utstillingsarkitekt og designer Anne Mette Prestegård til å utforme rommet. Ei kunstutstilling er som ei scene der ein skal fortelje ei historie. Rom og veggar skal bidra til at publikum får ei god reise eller framdrift gjennom fortellinga.
– Fargen er viktig. Vi har valt oker, fordi den gjev varme og ro. Vi har veldig mange bilete med veldig mange fargar, då treng vi ein bakgrunn som kan «snakke» med desse bilda utan å ta over merksemda, seier Henriquez.
Landskap gjennomgåande tema
Vestlandslandskapet er ei fellesnemnar for alle bileta, men historia dei ønskjer å fortelje, er knytt til fire tema. Det handlar om havet sin påverknad på historia. Folk som har kome hit, folk som har reist og kome tilbake, fått utdanning, internasjonalt nettverk. Kva har det gjort med lokalmiljøa og korleis har det vist seg i kunsten?
Det andre temaet er kreative møteplassar. Måleria fortel ei historie om dei, kvar vart dei danna. Byar som Bergen er med, men også stader som Jølster og Balestrand. Alle er er godt representert i utstillinga.
Det tredje temaet handlar om næringane i distrikta. Kva var dei, og kva næringar valde kunstnarane som motiv? Og korleis er koplinga mellom kunst og næringsliv? Det fjerde temaet er dei reine landskapsbileta. Her får vi sjå ulike perspektiv vi har hatt på landskap opp gjennom tida og kor mange ulike måtar ein kan skildre vestlandslandskapet på.
Kjente namn og mange kvinner
– Utstillinga byr på ein del kjente namn som alt nemnt, i tillegg til Kjartan Slettemark, Oddvar Torsheim, Gunnar S. Gundersen, Nikolai Astrup og Bernt Tunold. Vi viser også ei rekke kvinnelege kunstnarar vi ikkje har møtt så ofte på kunstmuseet, som Frida Rusti, Anna Eva Bergmann og Elisabeth Sinding, seier Henriquez.
Ho viser eit motiv frå Esefjorden i Balestrand, malt av Marie Hauge, frå museet si eiga samling.
– Ho er ein kunstnar som er viktig i norsk kunsthistorie og for kunstnarmiljø i Norge. Ho budde i Oslo, men besøkte ofte Balestrand og var ein kvinnesaksaktivist. Hauge hadde stor betydning for feminismen i Norge i 1920-åra .
Utstillinga viser verk av om lag 30 mannlege og 15 kvinnelege kunstnarar.
