Det gåtefulle skrinet

For eitt år sidan opna vi det nye museumsmagasinet vårt, Tinghuset. Der skal vi ta vare på titusenvis av gjenstandar og kunst i åra som kjem. Skrinet, med merkelappen SUM.00026 er ein av dei. No skal du få bli med på ei lita reise frå det blir levert på mottak, til det får si endelege hylleplassering. Kanskje løyser vi gåta på vegen?

Dette veit vi så langt. Nummeret fortel at det er den 26. gjenstanden Sunnfjord Museum registrerte i samlinga si. Dei opna dørene første gong i 1926, så det må ha vore lenge sidan. På undersida er det skore inn 1792. I tillegg veit ein at det kjem frå Askvoll.

"Eureka! Eg har funne ut av det!"

Vi byrjar i mottaksrommet. Aller først skal koden knekkast. Pensjonert museumdirektør Gunnhild Systad og konservator Asbjørn Tyssen er invitert inn for å hjelpe til. Skrinet har nemleg vore opna før, men av no avdøde museumshandverkar Jon Barlund.

– Vi hadde det føre oss mange ganger. Så ein dag tok Jon Barlund det med seg inn på det vesle kottet sitt av eit kontor. Der sat han nok og putla med det inni mellom. Så, plutseleg ein dag, kom han. Det var som Arkimedes med "Eureka! Eg har funne det", seier Systad og ler.

Det var vill jubel. Dei andre fekk prøve etter hans instruksjonar. Men ingen skreiv det ned den gong. Så gjekk tida, løysinga vart gløymt. No prøver dei igjen.

Ja, det knirka fælt. Kristine Ness likar det ikkje, men lovar at dei handsamar det så varsamt som råd. No finn ho fram ei sjekkliste ho må gå igjennom:

• Er informasjonen som er registrert på skrinet rett?

• Er det registrert mål, materiale eller dekorasjonar frå før?

• Har det fått skader under transport eller handtering?

• Det må reingjerast.

• Vurdere kva type innsektsanering det toler.

Rein og skiten sone

Insektsanering? Beklager, museumssjargong. La meg forklare. Eit museumsmagasin som dette, er delt opp i rein og skiten sone. I rein sone kan det berre vere gjenstandar som er garantert utan insekt eller skadedyr. Skal dei inn i rein sone og vidare inn i klimastyrt magasin, må det vere garantert insektsfritt og reinast råd. Skiten sone er der tinga ikkje er sanert. Vi har tre måtar å fjerne insekt på:

• Varmekammeret, 50 grader i eit døgn.

• Djupfrysar i -18 grader i to veker.

• Karantenepakka i eitt år.

Her blir det bestemt at den skal djupfrysast. Men først må den altså reingjerast.

– Kven er det som har laga deg, kvifor har dei laga deg slik? Kva vart du brukt til? Kva har du bært på? seier Kristine.

– Snakkar du til skrinet?

– Det har eg ikkje tenkt på, men ja, eg gjer nok det inni meg. Eg lever meg inn i det. Det gjer jobben spennande, seier Kristine.

Ho loggar seg inn på Primus, ein gigantisk database med informasjon om gjenstandar frå museum over heile Norge. Der ligg også SUM.00026. No vil ho sjå om det blir noko å legge til om skrinet.

– Har det vore laga slik fordi det skulle brukast til å ta vare på noko svært verdifullt, eller var det berre ein som var flink, lagde ein avansert lås og pynta det for syns skuld? Det er slikt som er vanskeleg å dokumentere. Det er interessant å tenke tankane, men det vert fort gjettverk, seier ho.

Ho har funne fram nokre eldre nomenklatur, ein type avanserte ordlister med teikningar der ein kan finne rett nemning på gjenstandar. Det finst også digitale oppslagsverk ho kan bruke. For å finne ut meir om innskjæringane, brukar ho mellom anna boka "Kors i kake, skurd i tre".

– Her er det to doble valknuter. Dei har vore brukt som vernesymbol, til dømes mot onde makter. Eg kan identifisere symbola på skrinet, men ikkje vere sikker på intensjonen til dei, seier ho.

Ho ser også to store seks-blada passar-roser og bandslyng. Dekorasjonane er såkalla karveskurd, ein type symetrisk ornamentikk som er vanleg i mange land.

Nei, nye fakta om skrinet finn ho ikkje. Låsemekanismen, derimot, er i alle fall dokumentert denne gongen, for lettare opning i framtida. No kan Sergio gjere det klart til lagring.